Türkiye, atık ısı potansiyelinin en büyük kısmını sanayi sektöründen elde ediyor ve bu oran yüzde 42’yi buluyor. 18 Mart Küresel Geri Dönüşüm Günü vesilesiyle konuşan ESCON Enerji CEO’su Onur Ünlü, demir-çelik, çimento, seramik ve inşaat malzemeleri gibi yüksek sıcaklıkta çalışan tesislerin, elektrik ihtiyaçlarının yüzde 10’unu atık ısı ile karşılayabileceğini duyurdu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2022 verilerine göre Türkiye’nin yıllık atık ısı potansiyeli 160 bin terajul (TJ) seviyesindedir. Bu potansiyelin yüzde 42’si sanayiden, yüzde 40’ı termik santrallerden ve yüzde 18’i ise ticari binalardan kaynaklanmaktadır. Bu potansiyel, yılda 4 milyon binek aracın trafikten çekilmesine eşdeğer bir emisyon azaltımı anlamına gelirken, aynı zamanda sanayi kuruluşlarının elektriğini kendilerinin üretmesi, döngüsel ekonomiye katkım sağlaması ve yeşil dönüşüm sürecinde önemli bir adım atmalarını da sağlamaktadır. Onur Ünlü, bu bağlamda atık ısıdan elektrik üretimi ve endüstriyel simbiyoz ile ilgili açıklamalarda bulundu.
Ünlü, üretimde oluşan atık ısının ‘pinch analizi’ ile belirlenebileceğini ve bu ısının ısı pompası sistemleri veya ORC ile elektriğe çevrilebileceğini ifade etti. Özellikle yüksek sıcaklıkta faaliyet gösteren tesislerin bu durumdan büyük kazançlar elde edebileceğini söyleyen Ünlü, bu sistemlerin tamamen geri kazanımla temiz enerji ürettiğini belirtti. Yenilenebilir enerji yatırımı yapamayan firmalar için alternatif bir yöntem olan atık ısıdan elektrik üretimi, hatlardaki dalgalanmalardan etkilenmeden kritik noktalarda da kullanılabilecektir.
Atık ısıdan elektrik üretimi, maliyetlerin düşmesine ve emisyonların azaltılmasına ciddi katkılar sağlıyor. Ünlü, Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (SKDM) ile Emisyon Ticaret Sistemi’nden etkilenebilecek sektörlerin bu durumu avantaja çevirebileceğini ifade etti. Ayrıca, bu tür yatırımların Türkiye’nin 2030 yılına kadar enerji verimliliği ile enerji tüketimini yüzde 16 oranında düşürmesine katkı yapacağına da dikkat çekti.
Ünlü, atık ısıdan elektrik üretimi için kurulan sistemlerin en fazla beş yılda kendini amorti ettiğini, ayrıca bu süreçte çeşitli hibe ve desteklerin mevcut olduğunu belirtti. İşletmeler, atık ısı potansiyellerini değerlendirmek için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın Verimlilik Artırıcı Projeler programına başvurabilir ya da bir enerji hizmet şirketine (ESCO) danışabilir. ESCO firmaları, atık ısı analizini yaparak uygun proje oluşturarak tüm finansmanı üstlenebilir.
Yatırım bağlamında, OSB yönetimleri ve fabrikalar arasında işbirlikleri öneren Ünlü, fabrikaların OSB’lerden elektrik tedarik ettiğini belirterek, atık ısıdan üretilecek elektriğin OSB içinde paylaşılabileceğinin altını çizdi. Endüstriyel simbiyoz kavramına değinen Ünlü, bir sektörden çıkan atığın başka bir sektörde hammadde olarak kullanılabileceğini ve atık ısı ile atık suyun da bu kapsamda değerlendirilebileceğini dile getirdi. Bu şekilde, hem emisyonların azaltılabileceğini hem de maliyetlerin düşürülebileceğini sözlerine ekledi.